دسته: اقتصاد
بازدید: 59 بار
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 28 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 29
فهرست مطالب
مقدمه ............................................. 2
بودجه چیست؟....................................... 2
منابع دولت از چه طریقی به دست میآید، در كجا و چگونه هزینه میشود؟ 5
استانها پول خود را از چه محلی تأمین و صرف چه اموری میكنند؟ 6
مازاد و كسری بودجه چیست؟.......................... 10
فرایند تهیه و تصویب بودجه دولت چگونه است؟........... 11
اصل تعادل بودجه ................................. 13
تفریغ بودجه چیست .................................. 14
مبانی قانونی تفریغ بودجه........................... 16
اهداف تهیه تفریغ بودجه.............................. 19
تطور تفریغ بودجه................................... 20
ساختار گزارش تفریغ بودجه........................... 21
شرح وظایف اداره کل بودجه ........................ 22
منابع.............................................. 25
مقدمه
با توجه به این كه بودجه دولت یكی از مهمترین اسناد مالی كشور است، چهقدر درباره آن اطلاع دارید؟ چه قدر با جهتگیریهای اصلی و نیز با جزئیات بودجه آشنایی دارید؟ پاسخ به سؤالاتی از این نوع مستلزم آشنایی با بودجه است. بودجه سندی نیست كه همگان به آسانی بتوانند اطلاعات مورد نیاز خود را از آن به دست آورند، حتی آن دسته از افرادی كه با مسائل مالیه عمومی آشنا هستند از جمله كارمندان و كارشناسان دستگاههای اجرایی. این گزارش تلاشی جهت آگاهی شهروندان از ساختار بودجه و نیز اطلاعات لایحه بودجه سال 1383 كل كشور است. هدف از این راهنما ارائه خلاصه اطلاعاتی است كه مطالعه آن میتواند موجب شناخت بیشتر از بودجه دولت و مسائل آن باشد.
نحوه تدوین این راهنما به گونهای است كه شهروندان را گام به گام با تمامی مراحل شكلگیری بودجه آشنا كرده و در مورد بخشهای مختلف بودجه اعم از چگونگی كسب درآمد توسط دولت، چگونگی و موارد هزینه دولت، قرضهای دولت و غیره، اطلاعاتی خلاصه شده ارائه میكند.
بودجه چیست؟
بودجه در سادهترین تعریف، سندی مالی حاوی پیشبینی درآمدها و هزینه برای یك دوره مشخص است. به مانند خانوارها و شركتها، دولت نیز برای درآمدها و مخارج خود برنامهریزی میكند. در واقع سند بودجه دولت عبارت است از:
الف) برنامههایی برای میزان و نحوه خرج كردن پول توسط دولت،
ب) برنامهای برای كسب درآمد به منظور تأمین هزینه فعالیتهای دولت،
ج) برنامهای برای استقراض دولت و نحوه بازپرداخت آن: ممكن است دولت برای پوشش هزینههای خود استقراض كند. به عبارت دیگر ممكن است مجموع مخارج دولت از درآمدهای آن در یك سال بیشتر باشد و دولت جهت تأمین بخشی از مخارج خود از مراكز داخلی یا خارجی استقراض كند. از سوی دیگر ممكن است دولت در نظر داشته باشد بخشی از بدهیهای خود (اصل بدهی یا بهره آنها) را در سال جاری پرداخت كند.
د) عملیاتی كردن برنامه میان مدت توسعه در سال جاری: زمانی كه برنامه توسعه داریم بودجه سالانه در واقع برنامه سالانه دولت جهت اجرایی كردن برنامه توسعه و تحقق اهداف برنامه در سال موردنظر است. لذا باید بین اهداف برنامه توسعه و بودجه سالانه ارتباط متناسبی برقرار باشد.
هـ) برنامهای برای كاهش نابرابریهای منطقهای و استانی: میزان و نحوه اختصاص بخشی از اعتبارات دولت به استانها به ویژه اعتبارات عمرانی، بیانگر میزان توجه دولت به مناطق مختلف است.
و) بودجه بازتاب تمایلات دولت و مجلس به مطالبات رأیدهندگان است.
ز) بودجه دولت مبین گستره و حوزههای دخالت و حضور دولت در اقتصاد و جامعه است.
از نظر شكلی بودجه كل كشور مشتمل بر دو بخش بودجه عمومی دولت و بودجه شركتهای دولتی است. بودجه عمومی دولت حاوی درآمدها و هزینههای دولت (قوه مجریه، قوه مقننه، قوه قضاییه، و سایر نهادهای عمومی غیردولتی) است. بودجه شركتهای دولتی شامل درآمدها و مصارف شركتهای دولتی، مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت و بانكها است. بودجه كل كشور برای سال 1383 به میزان 1.069.537میلیارد ریال برآورد شده است كه نسبت به قانون بودجه سال 1382 حدود 5/10 درصد افزایش نشان میدهد. از این میان بودجه عمومی دولت 509.131میلیارد ریال پیشبینی شده است كه نسبت به سال 1382 حدود 7/16 درصد رشد نشان میدهد. بودجه شركتهای دولتی نیز 4/23 درصد در سال 1383 نسبت به سال 1382 رشد یافته است. سهم بودجه عمومی دولت از بودجه كل كشور در سال 1383 حدود 6/47 درصد است كه نسبت به سال 1382 حدود 6/2 درصد افزایش یافته است.
سهم بودجه كل كشور از تولید ناخالص داخلی (تولید ناخالص داخلی شاخصی از اندازه اقتصاد كشور است) در سال 1381 بیش از 75 درصد است. این در حالی است كه در سالهای 1379 و 1380 این سهم به ترتیب 62 و 68 درصد بوده است. رشد سهم بودجه كل كشور از تولید ناخالص داخلی نشان دهنده افزایش حضور و دخالت دولت در اقتصاد كشور است (جدول 1).
منابع دولت از چه طریقی به دست میآید و كجا و چگونه هزینه میشود؟
یك خانواده متوسط شهری را در نظر بگیرید. پدر و مادر همواره بخشی از اوقات خود را صرف بررسی بودجه خانواده میكنند. آنها درباره میزان و چگونگی وصول درآمد ماهانه یا سالانه خود و چگونگی و نحوه هزینه برای غذا، پوشاك، مسافرت، تحصیل و غیره و چگونگی پسانداز بخشی از درآمدهایشان بحث میكنند. اگر آنها پول كافی برای پرداخت برخی از هزینههایشان را نداشته باشند، مجبورند برخی از آنها مانند رفتن به رستوران، سینما یا سایر هزینههای غیرضروری را كاهش دهند.
آنها همچنین درباره كسب درآمد بیشتر از طریق ساعت كار بیشتر یا به دست آوردن كار دیگر باید تصمیمگیری كنند. اگر آنها نتوانند درآمد بیشتری كسب كنند یا هزینههای خود را كاهش دهند باید درباره قرض گرفتن (وام گرفتن) تصمیمگیری كنند.
از طرف دیگر اگر درآمدهای خانواده از نیازها و هزینههایش بیشتر باشد آنها ممكن است پول اضافیشان را صرف بهبود وضعیت فعلیشان یا ارتقا سطح برخی از نیازهایشان نظیر تعویض وسایل منزل، تعویض یا تعمیر خانه یا ارتقای ماشین خود كنند.
دولت نیز مانند خانوادهها كه برای درآمدها و مخارج خود و نحوه تخصیص درآمدها برنامهریزی میكنند، برنامهریزی مشابه اما در سطح وسیعتری انجام میدهد. براساس پیشبینیهای هیأت دولت و تصویب مجلس میزان درآمدهای دولت و محل تأمین آنها و تعیین و محل و چگونگی هزینه و تخصیص این منابع نیز متناسب با اهداف تعیین شده مشخص میشود.
اهدافی كه دولت در برنامهریزیها مدنظر قرار میدهد، اهدافی است كه در راستای توسعه و افزایش سطح رفاه اقتصادی ـ اجتماعی كشور بوده و عموماً در قالب اهدافی مانند تأمین اجتماعی، آموزش و بهداشت عمومی، تأمین امنیت، وضع و اجرای قوانین، حمل و نقل، تكنولوژی، ارتباطات و غیره در بودجههای سالانه در نظر گرفته میشود.